Fot.: Pexels.com/JessBailey

W dniu 15 maja 2020 r. ogłoszona została Ustawa z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz. U. z 2020 r. poz. 875, zwana Tarczą antykryzysową 3.0). Wprowadza ona w art. 46 pkt 20 niezwykle istotną zmianę, dotyczącą dotychczasowego zawieszenia biegu terminów – zarówno procesowych, jak terminów przewidzianych przepisami prawa administracyjnego – uchylono bowiem art. 15zzr i art. 15zzs ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374 z późn. zm., zwana Tarczą antykryzysową).

Przypomnieć trzeba, iż art. 15zzr Tarczy antykryzysowej, bieg przewidzianych przepisami prawa administracyjnego terminów: od zachowania których jest uzależnione udzielenie ochrony prawnej przed sądem lub organem, do dokonania przez stronę czynności kształtujących jej prawa i obowiązki, przedawnienia, których niezachowanie powoduje wygaśnięcie lub zmianę praw rzeczowych oraz roszczeń i wierzytelności, a także popadnięcie w opóźnienie, zawitych, z niezachowaniem których ustawa wiąże ujemne skutki dla strony, do dokonania przez podmioty lub jednostki organizacyjne podlegające wpisowi do właściwego rejestru czynności, które powodują obowiązek zgłoszenia do tego rejestru, a także terminów na wykonanie przez te podmioty obowiązków wynikających z przepisów o ich ustroju, w czasie stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii nie biegł, a rozpoczęty ulegał zawieszeniu na ten okres.

Z kolei art. 15zzs Tarczy antykryzysowej powodował, że terminy procesowe i sądowe w: postępowaniach sądowych, w tym sądowoadministracyjnych, postępowaniach egzekucyjnych, postępowaniach karnych, postępowaniach karnych skarbowych, postępowaniach w sprawach o wykroczenia, postępowaniach administracyjnych, postępowaniach i kontrolach prowadzonych na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, kontrolach celno-skarbowych, postępowaniach w sprawach, o których mowa w art. 15f ust. 9 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r.  grach hazardowych, innych postępowaniach prowadzonych na podstawie ustaw, nie rozpoczynały swojego biegu, a rozpoczęty ulegał zawieszeniu w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.

W przypadku obu kategorii terminów czynności dokonane w wymienionych okresach pozostawały skuteczne.

Przepis art. 46 pkt 20 Tarczy antykryzysowej 3.0 wszedł w życie w dniu następującym po dniu ogłoszenia ustawy, a zatem 16 maja 2020 r., jednak w art. 68 tarczy antykryzysowej 3.0 zamieszczono regulację przejściową.

Zgodnie z tym przepisem terminy wymienione w art. 15zzr i art. 15 zzs Tarczy antykryzysowej, których bieg nie rozpoczął się, rozpoczynają bieg po upływie 7 dni od dnia wejścia w życie tarczy antykryzysowej 3.0. Oznacza to, że pierwszym dniem terminu będzie 24 maja 2020 r. Według dalszej części tej regulacji, terminy wymienione w art. 15zzr i art. 15zzs tarczy antykryzysowej, których bieg uległ zawieszeniu, biegną dalej także po upływie 7 dni od dnia wejścia w życie Tarczy antykryzysowej 3.0. To z kolei oznacza, iż począwszy od dnia 24 maja 2020 r. terminy zawieszone znowu biegną i co istotne – biegną dalej, czyli nie liczymy ich od początku.

W regulacji przejściowej Tarczy antykryzysowej 3.0 zastrzeżono także, iż uprawnienie do zawarcia porozumienia o przejęciu pracownika przez nowego pracodawcę w przypadku śmierci dotychczasowego, a wymienionego w art. 15zzr ust. 4 Tarczy antykryzysowej, zachowuje moc, a także iż czynności dokonane w celu wykonania uprawnienia lub obowiązku w okresie wstrzymania rozpoczęcia albo zawieszenia biegu terminów, które były skuteczne, nadal zachowują moc.

Na koniec wskazano w przepisie art. 68 Tarczy antykryzysowej 3.0, że z dniem wejścia w życie tej ustawy – czyli 16 maja 2020 r. (a nie po upływie 7 dni!) rozpoczyna się bieg przedawnienia karalności czynu oraz przedawnienia wykonania kary w sprawach o przestępstwa, przestępstwa i wykroczenia skarbowe oraz w sprawach o wykroczenia.

Powyższe regulacje są niezwykle istotne. Należy uważnie sprawdzić i rozeznać, który termin rozpocznie bieg w dniu 24 maja 2020 r., a który termin będzie biegł dalej od dnia 24 maja 2020 r. Niedochowanie terminów, szczególnie tych procesowych, jak wiadomo, może mieć poważne negatywne skutki prawne.

Na tle tej nowej regulacji warto zasygnalizować, iż już wprowadzenie przepisów art. 15zzr i art. 15 zzs w Tarczy antykryzysowej, a następnie wprowadzone zmiany tych przepisów w Tarczy antykryzysowej 2.0 (czyli w ustawie z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 opublikowaną w Dz. U. z 2020 r. w pozycji 695), spowodowały istotną wątpliwość, która przekłada się teraz na ponowne obliczenie tych terminów, które uległy zawieszeniu i biegnąć będą dalej od dnia 24 maja 2020 r. lub które nie rozpoczęły swojego biegu.

Wątpliwość ta dotyczy mianowicie tego, od kiedy konkretnie nie rozpoczynały swojego biegu albo ulegały zawieszeniu terminy procesowe, o których mowa w art. 15 zzr ust. 1 i art. 15zzs ust. 1 Tarczy antykryzysowej. Przepisy bowiem posługują się sformułowaniem: w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Stan zagrożenia epidemicznego ogłoszony został z dniem 14 marca 2020 r. - przekształcony został następnie w stan epidemii z dniem 20 marca 2020 r. Zatem brzmienia przepisów sugerują jasno, że zawieszenie terminów miało skutek od dnia 14 marca 2020 r., czyli, że terminy nie rozpoczynały biegu od dnia 14 marca 2020 r. albo ulegały zwieszeniu z dniem 14 marca 2020 r.

Tarcza antykryzysowa 2.0, wprowadzająca te przepisy, weszła jednak w życie w ich zakresie w dniu 31 marca 2020 r. Zatem skoro nie nadano temu przepisowi mocy obowiązującej od dnia 14 marca 2020 r. w odpowiednim przepisie końcowym, to przepis obowiązuje de facto od dnia 31 marca 2020 r. Minister Sprawiedliwości zajął stanowisko w tej kwestii, pisząc na swojej stronie internetowej, iż prawo nie powinno działać wstecz. Dlatego terminy procesowe wskazane w specustawie, które biegły w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu  31 marca 2020 r. - ulegają od dnia 31 marca 2020 zawieszeniu. Natomiast te, które miałyby rozpocząć swój bieg po tym terminie, biegu tego nie rozpoczną do czasu odwołania stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego.

Wydaje się jednak, że ustawodawca poprzez odwołanie do stanu zagrożenia epidemicznego i do stanu epidemii, chciał objąć przepisem cały okres, w którym te stany trwały. Z drugiej strony, nie cofnął czasu obowiązania przepisów art. 15zzr i art. 15zzs przy ich wprowadzeniu. Daty 14 marca 2020 r. i 31 marca 2020 r. dzieli spory – jak dla terminów wyznaczanych procedurami – kawałek czasu.

Na powyższym tle pozostaje zatem wątpliwość, które z powyższych stanowisk jest prawidłowe, i w jaki sposób będą do tej kwestii podchodzić w przyszłości sądy i organy orzekające w tych wszystkich postępowaniach. Przyjęcie bowiem jednej albo drugiej daty może spowodować, że dany termin, np. rozpoczynał bieg po 14 marca 2020 r. i upłynął przed dniem 31 marca 2020 r., jeśli przyjmiemy, że zawieszenie miało miejsce z dniem 31 marca 2020 r., albo jednak uległ zawieszeniu, jeśli rozpoczął swój bieg tuż przed 14 marca 2020 r., a przyjmiemy, że zawieszenie nastąpiło z dniem ogłoszenia stanu epidemicznego i data 14 marca 2020 r. przerwała jego bieg.

Będzie to z pewnością nie lada orzech do zgryzienia.