Zeszłoroczne, bardzo dynamiczne zmiany w zakresie zasad ubezpieczenia zdrowotnego oraz opodatkowania podatkiem dochodowym sprawiły, że coraz więcej osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą myśli o zmianie formy prowadzenia działalności gospodarczej. Sposobem na zapewnienie sobie ograniczonej odpowiedzialności za zobowiązania związane z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz zmniejszenie obciążenia z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego przy jednoczesnym zachowaniu ciągłości funkcjonowania jest przekształcenie przedsiębiorcy w spółkę kapitałową.

Zgodnie z art. 551§5 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1467 z późn. zm., zwana w dalszej części tekstu k.s.h.) przedsiębiorca będący osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą (przedsiębiorca przekształcany) może przekształcić formę prowadzonej działalności w jednoosobową spółkę kapitałową (spółkę przekształconą). Do spółek kapitałowych zaliczamy spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, spółkę akcyjną oraz prostą spółkę akcyjną – ze względu na fakt, iż ogromną większość przekształconych spółek stanowią spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a to z powodu znacznie prostszych zasad działania i niższego minimalnego kapitału zakładowego, tak więc poniższy tekst będzie dotyczył przede wszystkim przekształcenia w spółkę z o. o.

Do podstawowych zalet prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki z o. o. należy bez wątpienia brak odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki oraz zryczałtowana wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne a bardzo często nawet całkowity brak obowiązku jej opłacania.

Zgodnie z art. 151§4 k.s.h. wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie odpowiadają za zobowiązania tej spółki – dzięki temu wierzyciele spółki nie mogą żądać od wspólników zapłaty długów spółki, ani też komornik nie może zając majątku wspólników w związku z zadłużeniem spółki (należy pamiętać, że reguła ta doznaje pewnych ograniczeń w przypadku, gdy wspólnik jest jednocześnie członkiem zarządu lub likwidatorem spółki).

Jeśli natomiast chodzi o ubezpieczenie zdrowotne, to jedną z kategorii osób podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu są osoby prowadzące działalność pozarolniczą lub osoby z nimi współpracujące, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej. Z kolei, jako osobę prowadzącą działalność pozarolniczą ustawodawca rozumie m. in. wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Wobec tego wspólnik jednoosobowej spółki z o. o. podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. (art. 66 ust. 1 w zw. z art. 5 pkt 21 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2561 z późn. zm.) w zw. z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1009 z późn. zm.). Wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne co do zasady uzależniona jest od wybranej formy opodatkowania podatkiem od osób fizycznych (skala podatkowa, podatek liniowy, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i karta podatkowa), natomiast wspólnicy spółek z o. o. w odniesieniu do dochodów uzyskiwanych w związku z uczestnictwem w spółce nie mogą wybrać żadnej ze wskazanych form opodatkowania. Dla nich ustawodawca przygotował szczególny sposób określania wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne w oparciu o kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski". Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku kalendarzowego. Pokazując to na przykładzie – osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą i opodatkowana podatkiem „liniowym” jest zobowiązana do opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 4,9% uzyskanego dochodu, więc wysokość składki jest zmienna i uzależniona od dochodu, którego wzrost powoduje automatyczny wzrost składki na ubezpieczenie zdrowotne. Natomiast składka na ubezpieczenie zdrowotne wspólnika jednoosobowej spółki z o. o. nie jest zależna od uzyskanego dochodu, lecz jest stała przez cały rok i w 2022 r. wynosiła miesięcznie 559,89 zł. Jak łatwo dostrzec im wyższy dochód z działalności gospodarczej, tym bardziej opłacalne jest ustalanie wysokości składek w sposób zryczałtowany.

Warto również podkreślić, że wspólnik spółki z o. o., w której jest więcej niż jeden wspólnik, nie podlega obowiązkowemu ubezpieczenie zdrowotnemu z tego tytułu, a co za tym idzie nie jest w ogóle obowiązany do opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne.