Fot.: Pexels.com/Antoni Shkraba

Darowizna od najbliższych? Sprawdź warunki zwolnienia z podatku

Przepisy dotyczące umowy darowizny można odnaleźć w art. 888 i kolejnych Kodeksu cywilnego. Celem tej umowy jest nieodpłatne przekazanie przez darczyńcę obdarowanej osobie części majątku lub pieniędzy. Przyjęło się, że darowizna w najbliższej rodzinie jest zwolniona z podatku od spadku i darowizn. Niemniej, zależne jest to od spełnienia kilku warunków i dopełnienia pewnych formalności w urzędzie skarbowym. W tym artykule dowiesz się, co należy zrobić by możliwe było skorzystanie ze zwolnienia podatkowego w przypadku darowizny od najbliższych.

W jakiej formie należy zawrzeć umowę darowizny?

Darowizna musi być dokonana na podstawie umowy, jednak nie musi przyjąć formy pisemnej ani aktu notarialnego jeżeli „przyrzeczone świadczenie zostało spełnione” tzn. doszło do przekazania przedmiotu darowizny a obdarowany darowiznę przyjął. Niemniej, niektóre przedmioty darowizny muszą mieć formę aktu notarialnego np. umowy darowizny własności i użytkowania wieczystego nieruchomości, a także praw spółdzielczych.

Jakie elementy powinna zawierać umowa darowizny?

Stworzenie umowy darowizny jest stosunkowo proste. Przepisy kodeksu cywilnego wskazują wprost, jakie elementy powinna ona zawierać. Oprócz wskazania daty, stron, przedmiotu darowizny i podpisania dokumentu po jego sporządzeniu, istotne jest wskazanie,  że darowizna zostaje przekazana nieodpłatnie. Dobrze także dodać kilka postanowień końcowych takich jak fakt, że wszystkie niejasności będą wyjaśniane w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego. Oprócz powyższego, darczyńca powinien dołączyć do umowy oświadczenie o tym, iż posiada prawo własności przedmiotu darowizny i nie jest on obciążony.

Jakie warunki należy spełnić by skorzystać ze zwolnienia podatkowego?

Co do zasady darowizna podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Niemniej,  ustawa o podatku od spadków i darowizn przewiduje możliwość skorzystania ze zwolnienia darowizny od podatku. Zgodnie z art. 4a tej ustawy – zwalnia się od podatku nabycie pieniędzy w drodze darowizny małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. osoby te zgłoszą fakt otrzymania darowizny w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego do właściwego naczelnika urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 oraz
2. w przypadku darowizny pieniężnej - jeżeli przekazanie darowizny odbyło się na rachunek bankowy nabywcy lub przekazem pocztowym.

Dużą kontrowersję budzi kwestia przekazania darowizny pieniężnej „do ręki” obdarowanego. Większość stanowisk sądów administracyjnych i organów podatkowych jasno wskazuje, że darowizna powinna być przekazana za pomocą przelewu bankowego lub przekazem pocztowym. Jednak przepisy mówią o przekazaniu „na rachunek bankowy” a nie przelewem bankowym. W związku z niejasnością regulacji, w ostatnich latach organy podatkowe łagodzą dotychczasowe praktyki i bywa, że dopuszczają  przekazanie darowizny w formie gotówkowej, pod warunkiem, że zostanie ona przyniesiona przez darczyńcę do banku i wpłacona na konto.  Niemniej, z uwagi na rozbieżności doktrynalne i niejasność przepisów najbezpieczniejszą formą przekazania darowizny jest przelew bankowy bądź przekaz pocztowy.

Warto też wspomnieć, że jeśli umowa darowizny wymaga formy aktu notarialnego, zgłoszenia do Urzędu Skarbowego dokonuje notariusz. W innym przypadku, to na obdarowanym spoczywa obowiązek zgłoszenia do właściwego urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2.

A co się stanie jeśli przekroczę termin złożenia SD-Z2?

Niestety nie ma możliwości wnioskowania o przywrócenie terminu do złożenia druku SD-Z2. Stanowisko sądów administracyjnych i organów podatkowych jest w tej kwestii jednolite - niedopełnienie obowiązku zgłoszenia nabycia darowizny i przekroczenie terminu powoduje utratę prawa do zwolnienia od podatku i rozliczenie go na zasadach ogólnych. Nie ma przy tym znaczenia niewiedza podatnika ani brak winy w niezłożeniu formularza w odpowiednim terminie.