Fot.: FreeImages.com/createsima

Na pytanie postawione w tytule wypada odpowiedzieć: tak, ale nie dla wszystkich.

Na mocy ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów z dniem 1 stycznia 2019 r. prawo użytkowania gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe ulegnie przekształceniu w prawo własności.

Już na pierwszy rzut oka widzimy, że ustawodawca nie zdecydował się na całkowitą likwidację instytucji użytkowania wieczystego, a jedynie na przekształcenie użytkowania wieczystego części gruntów (zabudowanych na cele mieszkaniowe) w prawo własności tych gruntów. Przekształceniu nie ulega zatem prawo użytkowania wieczystego nieruchomości przeznaczonych np. na cele prowadzonej działalności gospodarczej.

Jak rozumieć „grunty zabudowane na cele mieszkaniowe”?

Ustawa do gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe zalicza nieruchomości, na których znajdują się:

- budynki mieszkalne jednorodzinne,

- budynki  mieszkalne wielorodzinne, w których co najmniej połowę liczby lokali stanowią lokale mieszkalne,

- budynki mieszkalne jednorodzinne lub wielorodzinne wraz z budynkami gospodarczymi, garażami, innymi obiektami budowlanymi lub urządzeniami budowlanymi, umożliwiającymi prawidłowe i racjonalne korzystanie z budynków mieszkalnych.

Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nastąpi z mocy prawa

Jeżeli grunt, którego jesteś użytkownikiem wieczystym spełnia określone ustawą warunki, przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności gruntu nastąpi z mocy prawa (automatycznie).

Organ wykonujący dotychczas prawa właściciela nieruchomości zobowiązany jest do wydania zaświadczenia potwierdzającego przekształcenie. Warto podkreślić, że zaświadczenie stanowić będzie jedynie potwierdzenie faktu przekształcenia, jego uzyskanie nie będzie zatem konieczne aby samo przekształcenie doszło do skutku.

Zaświadczenie powinno zostać wydane z urzędu, w terminie 12 miesięcy od dnia przekształcenia, a w przypadku wniosku właściciela o wydanie zaświadczenia – w terminie 4 miesięcy od złożenia wniosku.

Zaświadczenie o przekształceniu wyda organ wykonujący dotychczas uprawnienia właściciela nieruchomości. Dla przykładu, zaświadczenie o przekształceniu w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa reprezentowanego przez starostę wyda starosta, zaś w odniesieniu do gruntów gminnych – wójt, burmistrz lub prezydent miasta.     

Ujawnienie przekształcenia w księdze wieczystej

Organ, który wyda zaświadczenie o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, z urzędu prześle zaświadczenie do sądu rejonowego prowadzącego księgę wieczystą dla nieruchomości.

Sąd z urzędu dokona w księdze wieczystej wpisu prawa własności, jak również wpisu roszczenia o opłatę za przekształcenie.

Obciążenia i prawa związane z prawem użytkowania wieczystego

Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego nie oznacza wygaśnięcia dotychczasowych praw obciążających to użytkowanie.

Istniejące na dzień 1 stycznia 2019 r. obciążenia prawa użytkowania wieczystego (np. hipoteki) z chwilą przekształcenia staną się obciążeniami nieruchomości, zaś obciążenia udziałów w prawie użytkowania wieczystego staną się obciążeniami udziałów w prawie własności.

Podobna sytuacja będzie miała miejsce w odniesieniu do praw związanych z prawem użytkowania wieczystego. Z dniem 1 stycznia 2019 r. staną się one prawami związanymi w prawem własności.

Opłata za przekształcenie

Pomimo faktu, iż przekształcenie nastąpi z mocy prawa, nowy właściciel nieruchomości zobowiązany będzie do uiszczenia opłaty za przekształcenie.

Wysokość opłaty równa będzie wysokości opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste, która obowiązywałaby w dniu przekształcenia. Opłata uiszczana będzie przez 20 lat, licząc od dnia przekształcenia, w terminie do 31 marca każdego roku. Opłata będzie mogła podlegać waloryzacji, jednak nie częściej niż raz na 3 lata.

Na wniosek nowego właściciela gruntu będzie on uprawniony do jednorazowego wniesienia opłaty za przekształcenie, przy czym o wysokości opłaty jednorazowej zostanie on poinformowany przez właściwy organ w terminie 14 dni od dnia zgłoszenia wniosku.

Warto dodać, że jeżeli właściciel gruntu nie zgodzi się z wysokością opłaty jednorazowej, uprawniony będzie do złożenia wniosku o ustalenie wysokości tej opłaty w drodze decyzji administracyjnej.

Uregulowanie wszystkich opłat za użytkowanie wieczyste lub opłaty jednorazowej, skutkować będzie wydaniem przez właściwy organ zaświadczenia, będącego podstawą wykreślenia w księdze wieczystej wpisu roszczenia o opłatę.

Bonifikata od opłaty za przekształcenie

Ustawodawca przewidział możliwość udzielenia bonifikaty od opłaty za dany rok. Będzie ona mogła zostać udzielona osobom fizycznym, będącym właścicielami budynków mieszkalnych jednorodzinnych lub lokali mieszkalnych, jak również spółdzielniom mieszkaniowym.

Na uwagę zasługuje fakt, że w przypadku wniesienia opłaty jednorazowej za przekształcenie gruntów stanowiących dotychczas własność Skarbu Państwa, osobom fizycznym i spółdzielniom mieszkaniowym obligatoryjnie przysługiwać będzie bonifikata, której wysokość uzależniona została od roku, w którym opłata jednorazowa zostanie wniesiona. Dla przykładu, w przypadku wniesienia opłaty jednorazowej w pierwszym roku po przekształceniu, przysługiwać będzie bonifikata  w wysokości 60 %.  W odniesieniu do gruntów stanowiących dotychczas własność jednostek samorządu terytorialnego, udzielenie bonifikaty uzależnione będzie od decyzji właściwego organu.