Fot.: FreeImages.com/Davide Guglielmo

Przepisy ustaw w niektórych przypadkach nie nakładają na radę gminy obowiązku podjęcia konkretnej uchwały, a dają taką możliwość. Czyli do decyzji organu stanowiącego gminy pozostawiają decyzję, czy pewne regulacje wprowadzić, czy też nie. W poprzednim wpisie była na przykład omówiona uchwała określająca wysokość opłat za pobyt dziecka w żłobku utworzonym przez gminę. Taką uchwałę rada gminy zobowiązana jest podjąć, jeśli oczywiście w gminie działa żłobek publiczny. Jednocześnie rada gminy może określić w uchwale warunki częściowego lub całkowitego zwolnienia od ponoszenia tych opłat. W tym zakresie uchwała ta ma charakter fakultatywny (pomijam tu kwestię zakresu tej fakultatywności).

Co w sytuacji, gdy rada gminy nie podejmuje takiej fakultatywnej uchwały, a chciałbyś żeby jednak została ona podjęta? Albo wprawdzie rada podjęła taką uchwałę, ale nie zawiera ona zapisów, czy rozwiązań, które Ci odpowiadają? Czy możesz coś zrobić?

Oczywiście!

Pierwszym rozwiązaniem, które Ci przedstawię, jest obywatelska inicjatywa uchwałodawcza.

Przepis, który ją reguluje jest nowy, został wprowadzony do ustawy o samorządzie gminnym w styczniu tego roku, jednak zastosowanie znajdzie dopiero do rozpoczynającej się za chwil kilka nowej kadencji organów gminy. Aby te zapisy mogły zacząć od tej chwili funkcjonować, rady kończącej się kadencji, musiały jednak już podjąć uchwały, które regulować będą w szczegółach kwestię owej obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej.

Zaznaczyć wypada jeszcze, że także przed wprowadzeniem przepisu regulującego obywatelską inicjatywę obywatelską, taką inicjatywę posiadałeś. Niektóre bowiem gminy w swoich statutach, regulowały możliwość złożenia pod obrady rady projektu uchwały do rozpatrzenia przez grupę obywateli – statut regulował liczebność tej grupy. Albo w statutach znajdowały się zapisy, zgodnie z którymi taka inicjatywa uchwałodawcza przysługuje jedynie za pośrednictwem radnych lub burmistrza. Także różnie to było ujmowane, a co za tym idzie w większości gmin były to pewnie zapisy martwe, z których mieszkańcy gminy nie korzystali, bo - nie czarujmy się – kto czyta statut swojego miasta i wie, że może wnieść projekt uchwały pod obrady rady?

W każdym razie, obecnie jest już przepis, który reguluje ogólne kwestie związane z obywatelską inicjatywą obywatelską oraz nakłada na radę gminy obowiązek podjęcia uchwały regulującej kwestie szczegółowe.

Przepis ten daje grupie mieszkańców, posiadających czynne prawo wyborcze do organu stanowiącego, możliwość wystąpienia z obywatelską inicjatywą uchwałodawczą. Ilość osób, które muszą znajdować się w tej grupie, uzależniona została od liczby mieszkańców gminy. I tak:

• w gminie do 5 000 mieszkańców – grupa ta musi liczyć co najmniej 100 osób,
• w gminie do 20 000 mieszkańców – grupa ta musi liczyć co najmniej 200 osób,
• zaś w gminie powyżej 20 000 mieszkańców – grupa ta musi liczyć co najmniej 300 osób.

Na najbliższej sesji rady gminy po złożeniu projektu zgłoszonego w ramach takiej inicjatywy, jednak nie później niż po upływie 3 miesięcy od dnia złożenia projektu uchwały, rada gminy musi obradować w przedmiocie tego projektu. Komitet inicjatywy uchwałodawczej ma prawo wskazywać osoby uprawnione do reprezentowania komitetu podczas prac rady gminy.

Tyle w zasadzie sam przepis. Każda rada gminy musi z kolei dookreślić w uchwale szczegółowe zasady wnoszenia inicjatyw obywatelskich, zasady tworzenia komitetów inicjatyw uchwałodawczych, zasady promocji obywatelskich inicjatyw uchwałodawczych, formalne wymogi, jakim muszą odpowiadać składane projekty.

W praktyce oznacza to, iż rada ureguluje w tej uchwale – na przykład: że komitet inicjatywy uchwałodawczej będzie mogła utworzyć określona ilościowa grupa obywateli ze wskazaniem ich imion, nazwisk i adresów zamieszkania, że komitet będzie występował pod nazwą zawierającą tytuł uchwały, będącej przedmiotem inicjatywy, że komitet musi zawiadomić radę o podjęciu inicjatywy i przedłożyć projekt uchwały, że rada ma możliwość wezwać komitet do uzupełnianie braków formalnych takiego zawiadomienia, kiedy może się rozpocząć i na czym ma polegać kampania promująca wśród mieszkańców projekt uchwały, że mieszkaniec, który poprze projekt uchwały będzie musiał podać swoje imię i nazwisko oraz adres zamieszkania i złożyć swój podpis pod projektem, a swojego poparcia nie będzie mógł wycofać oraz kwestie wewnętrzne w ramach samej rady, związane z procedowaniem prawidłowo złożonego projektu uchwały.

Zaznaczyć trzeba, iż w ramach tego trybu rada nie może żądać ani od osób tworzących komitet, ani od mieszkańców popierających projekt uchwały, więcej danych niż jest to konieczne do zweryfikowania, czy jest to mieszkaniec danej gminy oraz czy posiadania on czynne prawo wyborcze do organu stanowiącego gminy. Wystarczające jest do tego podanie imienia i nazwiska oraz adresu zamieszkania, ale już zbędny jest np. numer pesel, czy data urodzenia.

Rada nie może także narzucić komitetowi jakiegoś terminu od momentu jego utworzenia, czy zawiadomienia rady o podjęciu inicjatywy uchwałodawczej, na zebranie wymaganej przepisem liczby podpisów osób popierających projekt uchwały.

Co w sytuacji, gdy już po złożeniu projektu uchwały do rady w ramach inicjatywy uchwałodawczej, okaże się, że liczba podpisów osób popierających projekt, jest mniejsza niż wymagana przez ustawę?

Co do zasady projekt taki nie może być procedowany w trybie obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej. Nie oznacza to jednak, że rada może wyrzucić sam projekt takiej uchwały do kosza na śmieci. W takim przypadku powinien zostać zastosowany tryb wniosku, o którym mowa w kodeksie postępowania administracyjnego. Czyli rada będzie musiała przyjrzeć się projektowi uchwały, z tym że w trybie wnioskowym, który jest mniej sformalizowany i – co do dużo mówić – radzie gminy łatwiej jest w nim stwierdzić, że nie chce podjąć takiej uchwały, podając przy tym uzasadnienie, które trudno będzie zweryfikować. Nie jest także wykluczone, że radny bądź kilku radnych lub wójt (burmistrz lub prezydent miasta), złożą ten projekt uchwały we własnym zakresie, w ramach swojego uprawnienia do występowania z inicjatywą uchwałodawczą i rada podejmie obrady nad projektem.
 

Więcej o wspomnianym trybie wnioskowym oraz o petycjach, w szczególności co możesz dzięki nim uzyskać, a także o tym jak napisać projekt uchwały, w następnych wpisach.